Deze berensoort dankt zijn tot de verbeelding sprekende naam aan de witte vlekken rond de ogen. Deze contrasteren met de rest van zijn vacht, die inktzwart is. De brilbeer is de enige inheemse beer van Zuid-Amerika, en bovendien het kleinste lid van de Ursidae familie. Volwassen mannetjes kunnen 2 meter lang worden en een gewicht van 175 kilo bereiken, terwijl de vrouwtjes hooguit tweederde van deze maten meten. Brilberen zijn wijd verspreid in de Andes-landen, en in Ecuador zijn ze te vinden op zowel de oostelijke als westelijke hellingen van de Andes, tot op 4700 m. hoogte, overal waar hun natuurlijke leefwereld van nevelwouden en páramo nog niet door de mens is verwoest.

Wellicht vanwege zijn relatief kleine omvang en overwegend vegetarische dieet, wordt de brilbeer vaak als onschuldig beschouwd. Niettemin vult deze beer zijn gebruikelijke menu van bromelia's (vooral achupalla's), vruchten en bamboescheuten graag aan met kleine knaagdieren, konijnen, en af en toe met een hert of bergtapir. Hoewel de beren schuw zijn en zich zelden aan wandelaars laten zien, zijn de sporen van hun aanwezigheid duidelijk aan te wijzen in de gekauwde en uitgeplozen bladeren van de achupallas. In zo'n gebied is het beter geen voedsel in de tent achter te laten: deze kleine Latino beer verdient evenveel respect als zijn meer intimiderende noordelijke verwanten.